Pochodzenie instrumentu
Kontrabas, podobnie jak inne instrumenty z tej rodziny (skrzypce, altówka i wiolonczela) powstał w początkach XVI wieku. Jest "hybrydą" - połączeniem typowych instrumentów smyczkowych i violi da gamba. Początkowo prawdopodobnie był wiolonczelą o niższym stroju.
Ze względu jednak na to, że pudło wiolonczeli było zbyt małe, by odpowiednio wzmocnić tak niskie dźwięki, zaczęto budować instrumenty większych rozmiarów. Pierwsze znane odniesienie do instrumentu pochodzi z pism Michaela Preatoriusa (1571-1621). Pisze on o instrumencie nazwanym viola da gamba sub-base. Był to monstrualny instrument o wysokości ponad ośmiu stóp (ponad 2,4 m), posiadający pięć strun. Podstrunnica wyposażona była w progi, a instrumentalista, grał nuty o oktawę niżej niż zapisane były w partyturze, co jest zresztą standardową praktyką do dziś.
Kontrabas opisany przez Preatoriusa był przedstawicielem włoskiej szkoły budowy tego instrumentu. Mniej więcej w tym samym czasie powstała niemiecka szkoła budowy kontrabasów. Instrumenty niemieckie były nieco mniejsze i miały inną konstrukcję pudła. We włoskich basach tylna ściana pudła była wypukła (z rodzajem podłużnego garba), podczas gdy w niemieckich płaska.